Yatırım Sözlüğü

Akreditasyon, kurumların faaliyet alanlarındaki otoriteler tarafından belirli regülasyonları ve kalite standartlarını karşılayıp karşılamadıklarını değerlendiren bir inceleme ve doğrulama sürecidir. Resmi ve bağımsız akredite edici kuruluşlar tarafından yönetilen bu sürecin sonunda kurumlara faaliyetlerini yürütebilmeleri için gerekli lisanslar ve sertifikalar verilebilir. Akreditasyon, ayrıca belirli kriterleri karşılayan yatırımcıları tanımlamak için de kullanılan bir terimdir. Bireysel ya da kurumsal akredite yatırımcılar, özel yatırım fırsatlarına daha kolay erişebilir.

Uluslararası ticaret ve yatırım alanında akreditif, bir firmanın talebi ve talimatları doğrultusunda belirli bir tutar ve vade karşılığında ürünlerin veya hizmetlerin başka bir firmaya verileceğini taahhüt eden şartlı ve yazılı bir belgedir. Bir ön anlaşmaya bağlı olan akreditif, önceden belirlenen belgelerin ibrazı karşılığında belirli miktarda ödeme yapılmasını garanti altına almayı amaçlar. İngilizcede ‘letter of credit’ olarak adlandırılan ve farklı türleri olan akreditif, uluslararası piyasalarda hem alıcı hem satıcı için riskleri azaltır ve finansal güvenliği artırır.

Katılım finansı ilkelerine göre pay yatırımı yapılan şirketlerin mahzurlu kazançlarının hayır hizmetlerine bağışlanarak arındırılması gerekir. Arındırma işlemlerine ilişkin ilkeler, Türkiye Katılım Bankaları Birliği’nin Pay Senedi İhracı ve Alım Satımı Standardı’na göre belirlenmiştir. Payları Borsa İstanbul’da işlem gören şirketler, mali verilerini altı aylık dönemler halinde açıklar ve bu dönemlerde oluşan mahzurlu gelirler, şirketin toplam pay sayısına bölünerek pay başına düşen altı aylık mahzurlu gelir hesaplanır. Bu gelir, payların elde tutulma süresine göre arındırılır. Örneğin, pay pozisyonu altı aylık dönemin sadece üç ayında taşınmışsa pay başına düşen mahzurlu gelirin yarısı arındırılır.

Bakiye yüklenim ya da diğer bir tabirle bakiyeyi yüklenim, halka arz süreçlerinde kullanılan yöntemlerden biridir. Bu yöntemde halka arza aracılık eden kurum, satılmayan payların tümünü satış süresi sonunda nakden ödeyerek satın alınmayı taahhüt eder. Satılamayan payların bir bölümünün satın alınmasının taahhüt edildiği yöntem ise kısmen bakiyeyi yüklenim olarak adlandırılır.

Basit faiz, bir yatırımın vade boyunca sadece ana parasının kazandığı faiz oranıdır. Yatırıma ayrılan ana para üzerinden yatırımda geçen süre ve faiz oranına göre elde edilen faiz tutarını ifade eder. Ayrıca bir kredi kullanımında ana para miktarına ek olarak yıllık yüzde oranına göre borç verene ödenmesi gereken faizdir.

Borsa İstanbul'da baz fiyat, bir payın belirli bir işlem gününde işlem göreceği fiyat aralığının belirlenmesinde kullanılan referans fiyattır. Genellikle bir önceki işlem gününün kapanış fiyatı, baz fiyat olarak kabul edilir ve bu fiyat üzerinden belirli bir yüzde aralığında (örneğin, +/-%10) alım ve satım işlemleri gerçekleştirilebilir. Baz fiyat, hisse senedinin o günkü minimum ve maksimum işlem görebileceği fiyatları belirler ve bu sayede aşırı fiyat dalgalanmalarının önüne geçilir.

BIST 100 endeksi, Borsa İstanbul'da işlem gören ve piyasa değeri ile işlem hacmi açısından en yüksek performansa sahip ilk 100 şirketin yer aldığı endekstir.

BIST 30 endeksi, Borsa İstanbul'da işlem gören ve piyasa değeri ile işlem hacmi açısından en yüksek performansa sahip ilk 30 şirketin yer aldığı endekstir.

Bilanço, bir işletmenin belli bir tarihteki varlıklarını ve bu varlıkları öz kaynaklar ve borçlar üzerinden gösteren mali tablodur.