Sürdürülebilirlik ve Etik Yatırım Seçenekleri
Bazı yatırımcılar için birikimleri belirli araçlara yönlendirip kazanç elde etmek tek başına yeterli değildir. Zira güncel koşullar kapsamında dünyamıza ve gelecek kuşaklara olumlu katkılar sağlamak da önemli hale gelmiş durumdadır. Etik yatırım seçenekleri ile hem kazanç elde edebilir hem de sürdürülebilirlik hedeflerini gerçekleşmesine doğrudan destek olabilirsiniz. Etik yatırımın önemi, sürdürülebilir yatırım fonu gibi sürdürülebilir yatırım araçları, helal yatırım seçenekleri gibi konularda bilgi sahibi olmak için içeriğimizi okumaya devam edebilirsiniz.
Etik Yatırım Nedir?
Etik yatırım, sosyal ve çevresel etkiler göz önünde bulundurularak finansal getiri elde etmek amacıyla uygulanan stratejiler bütünüdür. Söz konusu yatırım türü, sürdürülebilir veya sorumlu yatırım isimleriyle de anılır. Bunun en önemli nedeni, yatırımcıların hangi seçeneklere yöneleceklerine karar verirken yalnızca finansal performansa odaklanmamalarıdır. Etik ve sorumlu yatırım amacı güden kişiler aynı zamanda ilgilendikleri şirketlerin çevresel, sosyal ve yönetimsel etkilerini de göz önünde bulundurur.
Sürdürülebilir (sorumlu) yatırım, bazı etik ilkeler göz önünde bulundurularak yapılır. Bu türdeki yatırım örnekleri incelendiğinde ayrıca belli başlı stratejilere bağlı kalındığı hemen göze çarpabilir. Peki, yatırım etiği açısından en ideal stratejiler nelerdir?
Negatif Eleme: Orijinal adı “Negative Screening” olan bu stratejiyi benimseyen yatırımcılar, belirli sektörlere ve faaliyetlere yönelmekten kaçınır. Tütün ve tütün mamulleri, fosil yakıt ve silah üretimi; negatif eleme stratejisini kullanan yatırımcıların uzak durmayı tercih ettikleri faaliyet konularının başında gelir. Bu stratejini temel amacı gerek toplumsal gerekse çevresel açıdan negatif etkiye sahip endüstrilere yatırımdan uzak durma isteğidir.
Pozitif Eleme: Sürdürülebilir yatırımlar, pozitif eleme (Positive Screening) stratejisine bağlı kalınarak da gerçekleştirilebilir. Adından da rahatlıkla anlaşılabileceği üzere bu strateji; çevresel, toplumsal ve yönetimsel bakımdan yüksek performans sergileyen şirketlere yatırımı merkezine alır.
Etki Yatırımı: Orijinal adı “Impact Investing” olan stratejisi, finansal getiriye ek olarak sosyal ve çevresel fayda sağlama amacındaki yatırımcılar tarafından uygulanır. Temiz enerji projeleri ile eğitim ve sağlık hizmetlerine yönelik tercihler, çevresel ve sosyal yatırımlar olarak öne çıkar.
Aktif Katılım: Esas adıyla “Shareholder Activism” stratejisi, uygulama bazında diğer türdeşlerden farklıdır. Zira yatırımcılar, hisse sahipliği yöntemiyle şirket politikalarının ve uygulamalarının etik yönden iyileştirilebilmesi için aktif katılım gösterir. Aktif katılım stratejisi; yönetimle diyalog kurmayı, oy kullanmayı ve öneriler sunma gibi unsurları içerir.
Etik Yatırım Avantajları ve Dezavantajları
Etik yatırım yapmanın yararları şu şekilde sıralanabilir:
1. Uzun Süreli Getiri Potansiyeli
Etik yatırım seçeneklerinin odağında, çevreye ve insan sağlığına duyarlı şirketler bulunur. Söz konusu profile sahip ticari organizasyonlar, genelde sürdürülebilirliği merkezine alan iş modellerini benimser. Bu özelliklerinden dolayı finansal açıdan daha dayanıklı yapıya sahiplerdir. ESG (Environmental, Social, Governance - Çevresel, sosyal, yönetimsel) kriterlerine uygun şirketlerin özellikle kriz dönemlerinde daha iyi performans gösterme eğiliminde olmaları, etik yatırımın uzun vadede getiri potansiyelini yükseltebilir.
2. Risklerden Korunma
Bazı şirketler; çevre kirliliği, işçi hakları ihlali, yolsuzluk gibi olumsuzluklarla ilişkilendirilebilir. Haliyle bu gruba dahil olan yapılanmalar için ciddi seviyelerde finansal kayıplardan söz edilebilir. Ancak çevresel, sosyal ve yönetimsel alanlarda etik değerlere önem veren şirketler için durum tam tersidir. Haliyle yatırımcılar, risklerden uzak biçimde getirilerini artırabilir.
3. İtibar ve Ahlak Tatmini
Etik yatırımın güçlü yanları arasında çift yönlü tatmin imkanı bulunur. Yani hem finansal getiri elde etmenin hem de gelecek nesillere daha iyi bir dünya bırakmaya katkı sağlamanın beraberinde getirdiği pozitif duyguları fazlasıyla hissedebilirsiniz. Üstelik etik yatırımcılar, toplumda pozitif bir imajla konumlandırılma fırsatı yakalayabilir.
4. Piyasa Fırsatları
Küresel ısınmaya bağlı iklim değişikliğinin olumsuz etkileri tüm dünyada çok daha net biçimde hissedilmektedir. Hal böyle olunca da sürdürülebilirlik, birçok sektör için adeta gerekliliğe dönüşmüş haldedir. Çevresel sorunlar, sosyal eşitsizlikler ile mücadele için geliştirilen teknolojilerin ve iş modellerinin sayısındaki artış, etik yatırımcılar için yepyeni piyasa fırsatlarına erişim anlamına gelir.
Gerçekleşme ihtimalleri düşük olsa da etik yatırım yapmanın riskleri de mevcuttur. Etik yatırımın riskleri şu şekilde sıralanabilir:
● Sınırlı Seçim İmkanı
Etik yatırım seçenekleri ile özdeşleşen kriterler, yatırım yapılabilecek şirket sayısını azaltabilir. Haliyle portföy çeşitliliği kısıtlanmış olur.
● Ölçüm Zorlukları
Çevresel, toplumsal ve yönetimsel etik ilkelere bağlı kalınarak gerçekleştirilen ticari faaliyetlerin beraberinde getirdiği kazanımların ölçümlenmesinde standartlaşma eksikliği mevcuttur. Yani farklı kurumlar, farklı yöntemleri kullanır. Haliyle sonuçları karşılaştırıp tutarlı raporlar oluşturmak bazen zordur.
● Subjektiflik
Etik yatırım seçenekleri, doğaları gereği öznel yoruma açıktır. Yatırımcılar, bu kavrama dair farklı görüşlere sahip olabilir.
● Duyarlı Yapı
Etik yatırımın sakıncaları sıralanırken piyasa dalgalanmalarına karşı duyarlı yapıdan söz edebilmek mümkündür. Enerji başta olmak üzere bazı sektörlerdeki ani değişimler, bu türdeki yatırımların geri dönüşlerini olumsuz etkileyebilir.
Sürdürülebilir Yatırımların Temel İlkeleri
Sürdürülebilir yatırım prensipleri, temel olarak beş farklı kategoriye ayrılır. Bunlar:
Çevresel Sorumluluk
Etik yatırım seçenekleri ile özdeşleşen temel ilkelerin ilki, çevresel sorumluluktur. Söz konusu ilke, doğal kaynakların korunması ve iklim değişikliği ile mücadele gibi konulara önem vermeyi gerektirir. Bu kapsamda yatırımcılar, şirketlerin karbon ayak izini azaltmaya, doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımına, atık yönetimine yönelik faaliyetlerine odaklanır.
Sosyal Sorumluluk
Sürdürülebilir yatırım stratejileri, sosyal sorumluluk ilkesine bağlı kalınarak yürütülür. Çalışan hakları, toplumsal etki, çeşitlilik ve kapsayıcılık, ürün sorumluluğu bu ilkenin odağındaki başlıca konulardır.
Yönetişim
Yönetişimin odağında yer alan konular; bir şirketin nasıl yönetildiği, hissedarlarıyla ilişkileri, benimsediği iş etiği şeklinde sıralanabilir. Sürdürülebilir yatırıma uygunluk için ticari organizasyonun bağımsız ve yetkin bir kurul tarafından yönetilmesi gerekir. Şirket ayrıca yolsuzluk, rüşvet ve diğer etik dışı konularda güçlü duruş sergilemeli, hissedar haklarını korumalıdır.
Etki Yatırımı
Etki yatırımı, sürdürülebilirlik odağında yalnızca uygulanabilecek stratejilerden biri değildir. Bu kavram aynı zamanda sürdürülebilir yatırımın ilkeleri arasında da yer alır. Sosyal yatırımların doğrudan olumlu etki yaratmasını sağlayan ilke, uzun vadeli yaklaşım gerektirir. Etki yatırımı kapsamında getiri elde etmek isteyen kişiler, birikimlerini genelde tarım, temiz enerji projeleri, sosyal girişimler ve benzeri alanlara yönlendirir.
Uzun Vadeli Bakış Açısı
Sürdürülebilir finans stratejileri, kısa vadeli piyasa dalgalanmalarına ve geçici kazançlara odaklı değildir. Bu kapsamda uygulanan stratejilerde, uzun vadeli büyüme ve sürdürülebilirlik hedeflerine öncelik verilir. Böylece daha kalıcı değer yaratmak mümkün hale gelir.
Sürdürülebilir Yatırım Seçerken Nelere Dikkat Edilmeli?
Etik yatırım seçenekleri arasından tercihte bulunulurken belli başlı konulara dikkat etmekte fayda vardır.
● Çevresel, sosyal, yönetişim (Environmental, Social, Governance - ESG) faktörlerinin değerlendirilmesi, sürdürülebilir yatırım seçimi için ipuçları söz konusu olduğunda ilk sıraya yerleştirilebilir.
● Sürdürülebilir yatırımda dikkat edilmesi gerekenler arasında çevresel, sosyal, yönetimsel performanslara dair raporların incelenmesi de bulunur. Raporlar sayesinde yatırım yapmayı düşündüğünüz şirketin sürdürülebilirlik hedeflerine ne oranda ulaştığını anlayabilirsiniz.
● Etik finans yatırımları yapılırken şirketlerin finansal performansları ile sürdürülebilirlik dengeleri arasındaki farka odaklanmanız yararınıza olacaktır. Tabii böyle bir kıyaslama esnasında kısa vadeli dalgalanmalar değerlendirme dışı bırakılmalıdır.
● Sürdürülebilirlik yatırım seçim kriterleri, her sektör özelinde farklı olabilir. Dolayısıyla odaklanılan sektörün spesifik koşulları ile şirketlerin bu koşullara karşı nasıl yanıt verdiğini değerlendirmek önemlidir.
● Her yatırım türünde olduğu gibi sürdürülebilir finans odaklı finansal kararlar alırken de risk ve fırsat analizi yapmak faydalıdır. Riskler analiz edilirken öncelik iklim değişikliği konusuna verilebilir. Fırsat analizinde ise temiz enerji, döngüsel ekonomi, sürdürülebilir tarım gibi alanlarda potansiyel, yüksek konulara yoğunlaşılabilir.